Bir neçə aydır sosial şəbəkələrdə və mətbuatda quru sərhədlərinin açılıb-açılmayacağıyla bağlı geniş müzakirələr gedirdi. Hətta bəzi KİV-lərdə iyulun birindən quru sərhədlərinin açılacağıyla bağlı fikirlər də səsləndirilirdi. Lakin Nazirlər Kabinetinin xüsusi karantin rejimini sentyabrın 1-nə qədər artıran qərarı ilə bütün ümidlərin üzərindən böyük bir xətt çəkildi. Bunun ardınca Naxçıvanın Türkiyə və İranla olan quru sərhədlərinin də bağlanması ölkə vətəndaşlarının xaricə yalnız hava yolu ilə getməsini məcburi hala gətirdi.

Xatırladaq ki, yeni qərara əsasən, iyulun 1-dən etibarən Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisində Sədərək və Culfa gömrük-sərhəd buraxılış məntəqələri iki ay müddətinə sərnişin daşımalarına qapadıldı.

Bu məsələ ilə bağlı, Dövlət Sərhəd Xidmətindən (DSX) bildirilib ki, sərhəd Nazirlər Kabinetinin 20 iyunda çıxarılan 232 saylı qərarına əsasən bağlanılıb: “Bu qərarda bildirilir ki, sentyabrın 1-dək yük daşımaları istisna olmaqla, ölkə ərazisinə yerüstü nəqliyyat ilə giriş-çıxış dayandırılsın. Sözügedən qərarda sərhədin bağlanmasının pandemiya ilə əlaqədar olduğu göstərilib”.

Məlumat üçün qeyd edək ki, koronavirus (COVID-19) pandemiyasının geniş yayılmasının qarşısının alınması məqəsdilə, Nazirlər Kabineti tərəfindən 2020-ci ilin aprel ayında Qərar qəbul edilib. Bu Qərara əsasən, Azərbaycan ərazisinə yerüstü nəqliyyat yolu ilə giriş-çıxış (yükdaşımalar istisna olmaqla) dayandırılıb. Lakin bu qərara uyğun olmasa da, Naxçıvan Muxtar Respublikasından qonşu dövlətlərə (İran və Türkiyə) quru sərhədləri ilə səyahət etmək mümkün idi. Ancaq yeni qərala birlikdə, Azərbaycanın qonşu dövlətlərlə olan bütün quru sərhədlərində vətəndaşların gediş-gəlişi məhdudlaşdırıldı.

Qeyd edək ki, quru sərhədlərinin bu qədər uzun müddətə bağlı qalması və dövlət rəsmilərinin bu barədə açıqlama verməməsi, mətbuatda və sosial şəbəkələrdə müxtəlif iddiaların yayılmasına səbəb olub.

Kifayət qədər böyük fikir ayrılıqlarının olduğu bu mövzuda cəmiyyət 3 hissəyə bölünüb - ““AZAL”-ı tənqid edənlər”, bu məsələni “daxili turizm”-lə əlaqələndirənlər ,“təhlükəsizlik”-lə bağlı belə bir addımın atıldığını bildirənlər. Dövlət rəsmiləri isə artıq iki ildən çoxdur ki, quru sərhədlərinin bağlanmasını “epidemioloji vəziyyət”lə izah etməyə çalışırlar.

“AzPolitika.info” ekspert rəyləri və mümkün ehtimallar üzərində bu mövzunu araşdırmağa çalışıb.

“Pandemiya” faktoru

Dövlət qurumları sərhədlərin bağlı olmasının səbəbini “epidemioloji vəziyyət”lə izah etməyə çalışsalar da, bu barədə heç bir ətraflı məlumat verilmir. Yəni, “epidemioloji vəziyyət” dedikdə konkret olaraq hansı virusdan söhbət getdiyi bildirilmir. Məlum olduğu kimi koranavirus infeksiyası zəifləsə də, tam olaraq bitməyib. Hazırda ölkəmizdə koranavirusa gündəlik yoluxanların sayı 20-50 nəfər arasında dəyişir.

Bir çox ölkədə rast gəlinən və dünya miqyasında pandemiya elan edilən meymunçiçəyi virusuna isə ölkəmizdə rast gəlinməyib. İndiyə qədər qonşu ölkələrdən yalnız Türkiyə və Gürcüstanda meymunçiçəyinə yoluxma faktı qeydə alınıb.

Ötən gün Səhiyyə naziri Teymur Musayev jurnalistlərə açıqlamasında bildirib ki, “heç bir sərhəd-keçid məntəqəsində meymunçiçəyi virusu ilə əlaqəli hər hansı spesifik tədbirlərin görülməsi nəzərdə tutulmur”.

Nazir Azərbaycanda yoluxma qeydə alınmadığı üçün bu virusla əlaqədar “vaksinasiyanın aparılmasının da nəzərdə tutulmadığını” açıqlamışdı. Sual olunur ki, hər iki pandemiyayla bağlı ciddi bir risk faktoru olmadığı halda quru sərhədləri niyə bağlanılıb?

Real Partiyasının İdarə Heyətinin üzvü Natiq Cəfərli “AzPolitika.info”-ya şərhində bildirib ki, müvafiq qurumlar hökmən bu məsələyə aydınlıq gətirməlidirlər: “Hazırda quru sərhədlərinin bağlı olması qeyri-adi bir situasiya yaradır. Cəmiyyət arasında da sərhədlərin açılmasıyla bağlı böyük tələblər var. Bu gün dünyanın hər yerində quru sərhədləri açılıb. Azərbaycanın israrla quru sərhədlərini bağlı saxlaması və hökumətin xalqa heç bir açıqlama verməməsi ciddi narazılıqların yaranmasına səbəb olur. Hər halda bu qərarın məntiqli bir izahı olmalıdır. Belə bir addımın atılmasını epidemioloji vəziyyətlə əlaqələndirmək düzgün deyil”.

Qeyd edək ki, hazırda Türkiyə, Gürcüstan, İran və Ermənistan quru sərhədləriylə bağlı heç bir məhdudiyyət tətbiq etməyib. Rusiya isə iyulun 15-dən quru sərhədlərinin açılacağını və pandemiyayla bağlı bütün qadağaların ləğv ediləcəyini açıqlayıb.

“Rospotrebnadzor”-un məlumatına əsasən, epidemioloji vəziyyət normallaşdığı üçün maska, iaşə obyektlərinin fəaliyyətinə və bir sıra kütləvi tədbirlərin təşkiliylə bağlı qoyulan qadağalar ləğv edilib.

Həmçinin bu yaxınlarda Türkiyə ilə Ermənistan XİN rəsmiləri arasında baş tutan görüşdə quru sərhədinin iki ölkəyə səfər edən üçüncü ölkə vətəndaşlarının keçməsi üçün ən qısa zamanda açılması barədə razılığa gəlinib. Bütün bunlar onu göstərir ki, “epidemioloji vəziyyət” hazırda həm ökəmizdə, həm də qonşu ölkələrdə stabildir. Belə olan halda quru sərhədlərinin bağlı olmasını “epidemioloji vəziyyət”lə əlaqələndirmək doğru hesab edilə bilməz.

“AZAL” faktoru

Hazırda quru sərhədlərinin bağlı qalmasını “AZAL”-la əlqələndirənlərin sayı kifayət qədər çoxdur. Sosial şəbəkələrdə səsləndirilən iddialara əsasən, quru sərhədləri “AZAL”-ın tələbi əsasında bağlı saxlanılır və ölkədən giriş-çıxışa qoyulan məhdudiyyət nəticəsində qurum daha böyük vəsaitlər əldə edir. Əslində bu məsələdə vətəndaşlara müəyyən qədər haqq qazandırmaq mümkündür. Çünki həqiqətəndə quru sərhədlərinin bağlı olması hazırda bir tək “AZAL”-ın işinə yarayır. Sanki elə bu qadağa məhz bu qurumun daha çox gəlir əldə etməsi üçün ortaya atılıb.